Voor de coalitie van PVV, VVD, NSC en BBB is het terugdringen van het woningtekort topprioriteit. Daarom houdt het vast aan de bouw van honderdduizend nieuwe woningen per jaar. Om die bouwproductie mogelijk te maken moet snel meer bouwgrond beschikbaar komen. Het nieuwe kabinet zal daarvoor grote bouwlocaties aanwijzen, bij voorkeur rond bestaande infrastructuur. Daarbij gaat ‘de bouw van woningen boven de bouw van windmolens’, aldus de vier partijen.
Ook worden de mogelijkheden verruimd voor ‘een straatje erbij’ en kunnen overtollige erven vaker gebruikt voor woningbouw. Gebiedsontwikkeling krijgt een stimulans door de introductie van een planbatenheffing. Om de woningbouwproductie in goede banen te leiden komt er een coördinerend minister, die regie voert op de ruimtelijke ordening en op waar hoeveel woningen worden gebouwd.
Verder wil Wilders cs. de bestaande voorraad beter benutten door herbestemming van kantoren en bedrijfspanden makkelijker te maken en de mogelijkheden voor optoppen, woningdelen en ’familie-wonen’ te verruimen. ‘Coöperatief wonen’ moet gestimuleerd door het wegnemen van belemmeringen en recreatiewoningen mogen permanent worden bewoond.
Woningcorporaties
Om de nood in de sociale huursector te lenigen, doet de nieuwe coalitie een dringend beroep op woningcorporaties. Gemiddeld dertig procent van de nieuwbouw moet plaatsvinden in het sociale segment. Onduidelijk in de coalitieplannen is of corporaties een dergelijke investering in de praktijk kunnen opbrengen. Om de betaalbaarheid van een sociale huurwoning te vergroten, wordt de jaarlijkse huurverhoging vanaf 2026 beperkt tot niet meer dan inflatie. Corporaties krijgen bovendien een grotere rol in de bouw van (lage) middenhuurwoningen. Over de bijdrage van de corporatiesector worden bindende afspraken gemaakt.
'Het rechtse kwartet’ wil voor gewone woningzoekenden de kans op een sociale huurwoning vergroten. Statushouders komen niet meer met voorrang in aanmerking voor een huurwoning. Maar tegelijkertijd krijgen zittende huurders wellicht de mogelijkheid hun huurwoning te kopen.
Fiscus
De coalitieplannen voorzien in een waaier aan belastingplannen. Huiseigenaren kunnen opgelucht ademhalen. Aan de hypotheekrenteaftrek wordt niet getornd. Om de woonlasten te beperken worden met gemeenten afspraken gemaakt over de maximale Onroerende Zaakbelasting. En de coalitie komt kleine woningbeleggers tegemoet. De belasting op het bezit van huurwoningen in Box 3 gaat omlaag.
Reactie Aedes
Aedes, brancheorganisatie van de woningcorporaties, reageert positief op de woningplannen van PVV, VVD, NSC en BBB. De noodzaak om de wooncrisis aan te pakken wordt volgens hen op een heel serieuze manier erkend. Ze zijn ook blij dat er wordt voortgebouwd op het reeds ingezette beleid. Bovendien zitten in het coalitieakkoord goede voornemens om de bouw van extra woningen te realiseren, waarbij corporaties een grote rol krijgen in het bouwen van sociale én middenhuurwoningen.
Aedes vindt het onder meer positief dat de Wet versterking regie volkshuisvesting wordt doorgezet, waarin staat dat gemiddeld 30% van de nieuwe woningen een sociale huurwoning moet zijn. Om deze woningen te kunnen bouwen komt meer betaalbare bouwgrond beschikbaar, worden belemmeringen weggenomen, procedures versneld en netcongestie aangepakt. “Dat zijn maatregelen die allemaal hard nodig zijn. Ook zijn we positief over de mogelijke komst van een planbatenheffing. En om corporaties bij middenhuur een grotere rol te laten spelen, wordt ingezet op aanpassing van Europese regels, waarmee het mogelijk wordt de financiering van middenhuur onderling te borgen”, aldus een woordvoerder.
Aedes meent ook dat er in de plannen voldoende oog bestaat voor de financiële positie van woningcorporaties: ze kunnen daarmee een huurbeleid voeren met een evenwicht tussen betaalbare huren én de noodzaak om te blijven investeren in nieuwbouw. Wel wordt extra aandacht gevraagd voor leefbaarheid van wijken. “Juist een polariserende samenleving vraagt om extra aandacht voor sociale verbindingen.”
Reactie Woonbond
De Woonbond is aanmerkelijk minder positief. Zij ziet in het coalitieakkoord veel te weinig ambitie om de wooncrisis aan te pakken en te zorgen dat huren weer betaalbaar wordt. “De vier partijen kiezen voor hogere huren, terwijl huizenbezitters uitstekend beschermd blijven,” aldus Zeno Winkels, directeur van de Woonbond. “Sociale verhuurders mogen de huren jaarlijks met inflatie verhogen. Daarmee wordt er geen rekening gehouden met pieken in de inflatie en onvoldoende ingezet op het verbeteren van de betaalbaarheid.”
Ook vindt de Woonbond dat woningzoekenden die al extreem lang wachten op een sociale huurwoning aan hun lot worden over gelaten. “Ik vrees dat veel gemeenten minder sociale huurwoningen zullen bouwen, nu ze mogen afwijken van de minimumplicht. Terwijl we eerder met het Rijk en de woningcorporaties in de Nationale Prestatieafspraken duidelijk afspraken om méér sociale huurwoningen te bouwen. Het nieuwe akkoord zet hier een grote streep doorheen.”
Wel is de Woonbond positief over het voornemen om de belemmeringen voor coöperatief wonen weg te nemen. Verder maakt Winkels zich zorgen over het lot van statushouders. “In het akkoord spreken de partijen over een 'verbod op voorrang' voor statushouders die een sociale huurwoning nodig hebben. Het is volstrekt onduidelijk op welke manier het nieuwe kabinet wil zorgen dat deze mensen dan wel aan een woning komen.”