Het begon bij hun fascinatie voor een spraakmakend coöperatieproject in Zürich: Kalkbreite. Bijna honderd collectief beheerde woningen in alle vormen en maten, bovenop een tramremise en een plint vol bedrijven en maatschappelijke voorzieningen. De huren liggen er dertig procent lager dan bij naburige commercieel verhuurde appartementen. En zowel het aantal lagere inkomens als statushouders is er aanzienlijk hoger dan in de gegentrificeerde omgeving.
Auteurs Arie Lengkeek en Peter Kuenzli waren al langer vertrouwd met de principes van de gemeenschapseconomie en het particulier opdrachtgeverschap. Maar hoe langer zij zich verdiepten in de wooncoöperaties en het stimulerende beleid van een aantal Midden-Europese steden, hoe meer zij ervan overtuigd raakten dat gemeenschappelijk woningbezit in Nederland de uitweg kan vormen uit de huidige wooncrisis.
In hun vlot geschreven pleidooi voor een derde ‘smaak’ op de woningmarkt gaan Lengkeek en Kuenzli niet over één nacht ijs. Na een scherpe terugblik op het ontstaan van de wooncrisis en de onopgeloste vraag van wie het corporatiebezit is nemen ze de tijd om de principes van de gemeenschapseconomie uit te leggen. Vervolgens bespreken ze uitvoerig de ‘opbrengsten’ van tien inspirerende coöperatieprojecten uit Wenen, München en Zürich. Met name de laatste plaats is in de afgelopen honderd jaar uitgegroeid tot de onbetwiste hoofdstad van de wooncoöperatie, zoals we in december in NUL20 al lieten zien.
Dat een florerende coöperatiesector niet zonder een stevig stimuleringsbeleid van de overheid kan ontstaan, tonen de auteurs ook overtuigend aan met een heldere analyse van het gemeentelijk beleid in deze drie steden. Het vormt de opmaat tot een krachtige oproep aan overheden en burgers om van de wooncoöperaties eindelijk een volwassen bouwstroom te maken, weg uit de niche die het nu is en zal blijven zolang het volkshuisvestingsbeleid op de markt blijft gericht. Lengkeek en Kuenzli presenteren daarbij een gedetailleerde routekaart die moet leiden tot 400.000 nieuwe coöperatiewoningen in 2030 waarvan een kwart door jonge initiatiefnemers gebouwd. De rest zijn voormalige corporatiewoningen die aan coöperatieve verenigingen worden overgedragen.
Als 1.500 tot 5.000 actieve burgers het initiatief nemen en de overheid een aantal belemmeringen wegneemt en instrumenten inzet voor versnelling en opschaling, moet dit offensief volgens de auteurs kunnen slagen. Of Lengkeek en Kuenzli daarbij aan de kersverse minister van Volkshuisvesting een bondgenoot hebben, zal pas over enige tijd blijken. Hugo de Jonge was in ieder geval wel bereid het eerste exemplaar van het boek in ontvangst te nemen. Zijn aandacht hebben de auteurs dus al gewonnen.
[Jaco Boer]
Operatie wooncoöperatie, uit de wooncrisis door gemeenschappelijk bezit. Arie Lengkeek en Peter Kuenzli. Uitgeverij Trancityxvaliz, Amsterdam. 264 pp. ISBN 978-94-93246-06-5. € 24,50.