De vernieuwingsplannen voor de Staalmanpleinbuurt verkeren nog in het beginstadium. Maar als het aan woningcorporatie De Alliantie en het stadsdeel ligt, is dit troosteloze stukje Slotervaart binnen tien jaar omgetoverd tot een mooie, veilige, groene en gemengde buurt met goede voorzieningen.
| De buurt in cijfers |
| De Staalmanpleinbuurt heeft veel arme, allochtone inwoners met een flinke kinderschare. Van de 2600 bewoners heeft een derde een Marokkaanse achtergrond. Dat was 16 procent in 1998; de buurt is relatief snel ‘verkleurd’. Ruim tweederde heeft nu een niet-westerse achtergrond. Nog geen kwart is autochtoon (was 45 procent in 1998). Een derde van de inwoners is jonger dan 20 jaar.
De Alliantie heeft er 545 woningen, 26 bedrijfsruimten en 69 garages. De gemiddelde woninggrootte is 64 vierkante meter, voornamelijk bestaande uit vier kamers. De Alliantie is er nog bezig met een uitruil van 380 woningen, nu nog eigendom van Far West/De Key. |
De Alliantie houdt kantoor op Staalmanplein 5. Als je al kunt spreken van een plein. Het is een open plekje tussen de flats van het Hoefijzer, genoemd naar de vorm waarin deze naoorlogse portiekwoningen zijn gebouwd. Er zijn wat winkels, een kinderopvang in een noodgebouw en enkele losstaande kiosken, met een kapper en Surinaamse snackbar.
Hoewel boomrijk, maakt het geheel een wat grauwe en aftandse indruk. Aan de meeste woningen is de afgelopen jaren weinig onderhoud gepleegd, ofschoon de Alliantie een aantal op dit moment een schilderbeurt geeft. En de buurt kampt ook al jaren met overlast door jongeren.
Uit de Alliantie-brochure ‘We gaan het samen maken’ blijkt dat veel bewoners weinig positief zijn over hun leefomgeving. Vooral asociaal woongedrag is hier debet aan. Veel mensen vinden ook dat de buurt de afgelopen jaren snel is verloederd, zo blijkt uit onderzoek.
April dit jaar werden de eerste stappen gezet voor de vernieuwing van de buurt. Op een druk bezocht startevenement konden bewoners zich opgeven voor een individueel gesprek over hun woonbeleving en woonwensen. Hiervan hebben ruim honderd bewoners gebruik gemaakt. Gebiedsontwikkelaar Rob Hoogeveen van de Alliantie: “Wij richten ons bij de vernieuwing op de huidige bewoners. Voor de Alliantie is het vasthouden van de sociale stijgers de belangrijkste sleutel voor een succesvolle vernieuwing. Dat doen we door samen met hen een aantrekkelijk woonmilieu en aantrekkelijke woningen te creëren. We bieden bewoners die tot nu toe buiten de boot vallen ook kansen om sociaal te stijgen via empowermenttrajecten, stages en leerwerktrajecten.”
Daarnaast financiert de Alliantie het Sociaal Investeringsplan (SIP). Bewonersadviseurs van het SIP brengen alle buurtbewoners een huisbezoek en inventariseren welke ondersteuning zij nodig hebben op het gebied van onder meer werk, inkomen, opvoeding en onderwijs. Het SIP heeft korte lijnen naar hulpverleningsinstanties. Hoogeveen: “We gaan niet alleen de buurt fysiek opknappen, maar ook bewoners ondersteunen om ze sociaal-economisch vooruit te helpen.”
Betaalbaarheid
Zoals overal in de Westelijke Tuinsteden worden minder sociale huurwoningen teruggebouwd ten gunste van koopwoningen en duurdere huurwoningen. Maar er komt volgens de corporatie in ieder geval meer dan dertig procent sociale huur terug. De Alliantie wil zoveel mogelijk bewoners herhuisvesten in de buurt. De vernieuwing wordt gefaseerd uitgevoerd, zodat de bewoners die dat willen ook tijdens de werkzaamheden in hun eigen buurt kunnen blijven. Hogere woonlasten van de nieuwbouw moeten geen breekpunt zijn bij de herhuisvesting. Daarom onderzoekt de Alliantie mogelijkheden om bewoners, in aanvulling op de huursubsidie, kortingen te verstrekken via woonwaardebonnen. En om koopwoningen bereikbaar te maken voor de lage middeninkomens wil de corporatie de Koopgarant-regeling inzetten. Bovendien zal een deel van de bewoners gebruik kunnen maken van de nieuwe Starterslening.
Nerveuze ouderen
De heer Kaspers, voorzitter van de bewonerscommissie van complex Henri Dunant, beziet de vernieuwingsplannen met argusogen. De 79-jarige Kaspers woont sinds 1960 in de Staalmanpleinbuurt. Hij heeft veel contact met andere bewoners van het eerste uur. “Die mensen zijn ook op leeftijd en willen niet weg. Wat ze wel willen is duidelijkheid. Wordt hun huis gesloopt? En waar moeten ze dan heen? Die mensen worden doodnerveus van al die onzekerheid.”
Kaspers meent dat ouderen te weinig worden betrokken bij de plannen. “De jongeren die hier wonen kan het weinig schelen volgens mij. Die hebben vaak niet zo’n sterke band met de buurt en zijn allang blij met 5.500 euro verhuisvergoeding. Wat mezelf betreft: ik wil ook best weg want de buurt is natuurlijk allang niet meer wat ie geweest is. Maar op dit moment weet nog niemand wat er allemaal van de plannen terecht komt. De tijd zal het leren.”
Volgens een woordvoerster van de Alliantie zijn de ouderen wel degelijk een belangrijke aandachtsgroep. Eén van de themagroepen waar de Alliantie in oktober mee start in het kader van de participatie is ‘Oud worden in de Staalmanpleinbuurt’. Naast het inventariseren van woonwensen wordt ook aandacht en geld vrijgemaakt voor een ontmoetingplek voor ouderen. Want in gesprekken met de Alliantie, bewonersorganisatie Eigenwijks en het SIP geven veel ouderen aan dat ze zich eenzaam voelen. Een deel van de ouderen blijkt dan ook belangstelling te hebben voor groepswonen.
Momenteel wordt gestart met de nieuwbouw in het Hart en de Spoorzone, nu nog open plekken in de Staalmanpleinbuurt. In totaal worden hier ongeveer 340 woningen gebouwd, zowel koop- als huur, in verschillende prijsklassen en diverse afmetingen. Ook komen er een zorgcentrum en een brede school, die gaat fungeren als ‘community center’. Oplevering van school en woningen wordt eind 2009 verwacht. Intussen worden de plannen voor het Hoefijzer samen met de bewoners verder uitgewerkt. Naast een bewonersplatform kunnen bewoners deelnemen aan themagroepen waarin ze concrete wensen en ideeën kwijt kunnen. Op 20 oktober organiseert de Alliantie een bijeenkomst waar bewoners zich kunnen aanmelden voor de participatiegroepen. In het participatietraject werkt de Alliantie samen met Eigenwijks en het Amsterdams Steunpunt Wonen.
Janna van Veen