Reportage van NOS op 3. Zelfs in sommige krimpregio's is het voor jongeren bijna onmogelijk om een betaalbaar huis te vinden. Het gevolg: ze trekken weg uit het dorp waar ze eigenlijk veel liever zouden willen blijven wonen. Zonde voor hen én het dorp. Als oplossing laten tientallen gemeentes jongeren nu zelf hun straat bouwen.
Zoals in Beltrum, een dorp met zo'n 3000 inwoners in Gelderland. De dorpsraad concludeerde dat veel jongeren heel graag in het dorp wilden blijven, maar dat dat vanwege het gebrek aan huizen niet lukt. Daarom besloot de gemeente op twee plekken jongeren hun eigen huizen te laten bouwen.
Zoals in meer dorpen bouwde de groep jongeren in Beltrum hun huis in collectief particulier opdrachtgeverschap (CPO). Dat betekent dat er geen projectontwikkelaar aan het roer staat, maar dat de groep zelf alles regelt, zoals de grond, de bouwtekening en de aannemer. Vaak is er wel een begeleider aanwezig, die helpt met de procedures.
Omdat je wel alles zelf moet regelen, kost in CPO bouwen veel meer tijd. "Wij hebben een jaar lang elke week in het dorpshuis vergaderd, waarbij we alleen maar dingen aan het waren uitkiezen: de stenen, de dakpannen, de deuren, de kozijnen", vertelt Brent. "Ieder van ons had weer met een ander bedrijf contact."
Het bouwen in CPO is nog steeds een niche in de woningmarkt: naar schatting worden er jaarlijks zo'n duizend woningen in die constructie gebouwd, waarvan de helft door starters. Toch lijkt de interesse de laatste jaren gestegen: hypotheekverstrekkers staan er steeds meer voor open en in tientallen gemeentes lopen er projecten.
Voor gemeentes kan de grote wens van de jongeren om in hun dorp te blijven wonen wel een dilemma zijn. De voorspelling is dat er in krimpregio's straks juist een huizenoverschot is. Daarom mogen die gemeentes niet onbeperkt huizen bijbouwen.
"Op papier hebben we geen woningen nodig, maar er is wel een mismatch", vertelt wethouder Patricia Hoytink-Roubos van de gemeente Berkelland, waar Beltrum onder valt. "Een groot deel van de huizen is vrijstaand en zit in een behoorlijke prijsklasse. Daardoor zijn ze niet geschikt voor jongeren.
"Tegelijkertijd is een groot deel van de woningeigenaren in Beltrum boven de 70 jaar en kan je dus uittellen dat hun huizen straks vrij komen. Daarom moeten we niet als projectontwikkelaar denken en nu snel huizen bouwen, maar kijken of inwoners het echt willen. De rest van het dorp moet ook nog jaren met die huizen doen."
Door in CPO te bouwen kan je niet alleen zelf bepalen hoe je huis eruit komt te zien, maar is het ook nog eens relatief goedkoop: je hoeft geen projectontwikkelaar te betalen en hebt daarnaast groepsvoordeel bij de inkoop van bijvoorbeeld stenen, kozijnen en dakpannen. De kostprijs van dit soort woningen ligt volgens experts dan ook 10 tot 20 procent onder de marktwaarde.
Nadeel is dat alles wel met een groep besloten wordt, wat nog wel eens kan leiden tot discussie. En dat is best lastig, want het zijn wel meteen je nieuwe buren waarmee je nog jaren moet samenleven.
Bij Brent was dat geen probleem. "Ik denk ook wel dat wij zo eerlijk tegen elkaar zijn dat als iets niet bevalt, dat ook wel duidelijk gemaakt zal worden. We waren er dan ook snel uit welke huizen we wilden neerzetten, namelijk in de stijl van de jaren dertig."