De gemeente Amsterdam stimuleert corporaties met een labelstappensubsidie energiebesparende maatregelen te treffen. Dit beleid is zeer succesvol in de zin dat er veel labelstappen worden gerealiseerd. Maar het effect op energiegebruik en CO2-uitstoot valt zwaar tegen. Dit komt omdat bewoners van energiezuinigere woningen meer kamers verwarmen, bij afwezigheid meer verwarmen en de thermostaat hoger zetten. Per vermeden ton CO2 is de labelstappensubsidie dan ook een zeer kostbare regeling. Dit constateert de Rekenkamer in een vandaag verschenen rapport.
Gisteren werd bij een renovatieproject van Eigen Haard in de Indische Buurt op bescheiden wijze het bereiken van de 25.000e labelstap gevierd sinds de invoering van de labelstapsubsidie in 2011. Toen spraken gemeente, corporaties en de Huurdersvereniging af jaarlijks zo'n 5000 tot 6500 labelstappen te zetten door via renovatie woningen energiezuiniger te maken. Van energielabel G naar B levert bijvoorbeeld vier labelstappen op. De subsidie bedraagt per woning minimaal € 4.100 voor twee labelstappen.
Een dag later constateert de Amsterdamse Rekenkamer dat de subsidie zeer succesvol is als stimuleringsmaatregel voor woningverbetering, maar dat de beoogde energiebesparing en verminderde CO2-uitstoot lang niet wordt gehaald. In het rapport 'Amsterdamse klimaatbeleid - Effectiviteit van het subsidiëren van labelstappen' wordt enerzijds vastgesteld dat het beoogde aantal labelstappen ruimschoots wordt gerealiseerd en dat de regeling eenvoudig uitvoerbaar is. Maar ook dat het energiezuiniger maken van woningen een veel kleiner effect op het energieverbruik heeft dan gedacht. In plaats van de verwachte 5,1 kiloton CO2 is waarschijnlijk een vermindering van 1,65 kiloton CO2 gerealiseerd. De rekenkamer concludeert dan ook de labelsubsidie een zeer kostbare milieuregeling is: gemiddeld € 1.000 subsidie per vermeden ton CO2 uitstoot per jaar. "In het geval dat woningen voor renovatie een F of G label hadden, ligt deze kostprijs nog veel hoger. Bijna de helft van de door de gemeente gesubsidieerde labelstappen valt in deze zeer kostbare categorie."
De relatie tussen energielabels en het werkelijke energieverbruik blijkt kortom veel zwakker dan bij de start werd aangenomen. Voor een belangrijk deel ligt dit aan het gedrag van bewoners die het toegenomen comfort van de woningverbetering benutten. Energielabels zijn dan ook niet altijd een goede indicatie voor energiezuinigheid. De rekenkamer beveelt daarom onder andere aan de subsidie in ieder geval toe te spitsen op de meest effectieve labelstappen. Het college zegt in een nawoord alle aanbevelingen over te nemen.
Aanbevelingen Rekenkamer
1. Heroverweeg de voortzetting van de labelstappensubsidie
2. Spits de labelstappensubsidie toe op de meest effectieve labelstappen
3. Versterk de controles op de gedeclareerde labelstappen
4. Verreken onterecht gedeclareerde labelstappen met de woningcorporaties
5. Ga na in hoeverre bij andere maatregelen en afspraken het effect op energieverbruik en CO2-uitstoot wordt overschat
6. Bewaak de doelstellingen bij subsidies en neem de keuzes en formuleringen serieus.
Het volledig rapport is te downloaden via de site van de Rekenkamer Amsterdam